Συμπληρωματικά η Παυλίνα Καζαντζίδου μας έστειλε την Λευκή σημαία του Jasper Johns,
λάδι και κολλάζ σε καμβά, συλλογή του καλλιτέχνη, με τρόπο εγκαυστικής ζωγραφικής. Το έργο του neo-dada προβλέπει πτυχές της pop τέχνης.
Η Ματούλα Τσιούδα μας μιλά για το λευκό σε τρία ζωγραφικά έργα και μια φωτογραφία.
Συμπληρωματικά η Παυλίνα Καζαντζίδου μας έστειλε: α) την Χειμωνιάτικη σκηνή του Hendrick Avercamp και σημειώνει ότι σαν τοπιογράφος ο Άβερκαμπ παρουσιάζει στενή συγγένεια με τη φλαμανδική ζωγραφική και με το έργο του Γιαν Μπρέχελ. Η σύνθεση περιγράφει τις ανέμελες τέρψεις μιας χειμωνιάτικης ημέρας ίσως Κυριακής
και β) το έργο τουAert van der NeerΣκηνή σε ποταμό το χειμώνα, σημειώνοντας ότι από τον Άβερκαμπ και ύστερα, συναντάμε συνεχώς αυτό το θέμα του παγωμένου ποταμού με το πλήθος των μικρών μορφών που τρέχουν πάνω στον πάγο, χρησιμοποιώντας έλκηθρα ή παίζουν ένα είδος hokey. Στους πίνακες του Βαν ντερ Νεερ οι ανθρώπινες μορφές είναι μεγαλύτερες και λιγότερες, περισσότερο χαρακτηρισμένες και λιγότερο ανεκδοτικές.
Η Ζαχαρούλα Τζίνη μας μιλά για Δύο Τέχνες αλληλένδετες: την Ποίηση και την Ζωγραφική, με αναφορά στην Γκουέρνικα του Πικάσο και στίχους του Ελύτη, ενώ κλείνει με ένα ακόμη δικό της πόνημα (Κραυγές)
Συμπληρωματικά η Παυλίνα Καζαντζίδου μας έστειλε α) δύο φωτογραφίες με καφετιές αποχρώσεις του έργου, που βρίσκονται στο μουσείο της Βασίλισσας Σοφίας στη Μαδρίτη με το σχόλιο ότι "Τελικά, η Guernika δε χάνει το νόημά της από αυτές τις μικρές χρωματικές διαφορές" και β) ένα σχετικό ποίημα του Picasso.
Παιδιά που ουρλιάζουν, γυναίκες που ουρλιάζουν, πουλιά, λουλούδια, δέντρα και πέτρες που ουρλιάζουν, τούβλα, έπιπλα, τραπέζια, καρέκλες, κουρτίνες, κατσαρόλες, γάτες, χαρτί, ανάμεικτες μυρωδιές που ουρλιάζουν, καπνός που ουρλιάζει και σε χτυπάει στην πλάτη, ουρλιαχτά που ανακατεύονται σε ένα μεγάλο καζάνι, καθώς και ουρλιαχτά των πουλιών που πέφτουν σαν βροχή στη θάλασσα και την πλημμυρίζουν.
Αυτά είναι τα λόγια με τα οποία ο Picasso ολοκλήρωνε ένα ποίημα στη σειρά των χαρακτικών του Το όνειρο και το ψέμα του Φράνκοστις αρχές του 1937. Ήταν το πρώτο του σχόλιο για τον εμφύλιο πόλεμο που μαινόταν στην πατρίδα του την Ισπανία.
Όσο άψυχα φαίνονται τα σώματα άλλη τόση ένταση τους προσδίδει το λευκό χρώμα που τα περικλείει. Σαν να στέκεσαι σε ένα παγωμένο καθρέφτη και μέσα του βλέπεις εσένα να προσπαθείς να ανασάνεις παγωμένος.
Τα δύο χρώματα σε αντίθεση αλλά τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους παίζουν με τις αντανακλάσεις του φωτός ένα παιχνίδι του μυαλού. Σαν να προσπαθούν να δείξουν ακόμη περισσότερα από όσα θέλει σε πρώτο φόντο να δείξει ο ζωγράφος.
Η αρχαία Κινέζικη ποίηση πάντοτε λυρική, υποβλητική, σαγηνευτική, κρύβοντας με λεπτότητα και ευγένεια την αλήθεια κάτω από υπαινιγμούς και σύμβολα αντικρίζει με τα λευκότατα ανθάκια της, σαν ένα γιασεμί, τα εκατόφυλλα ρόδα της θερμής μεσογειακής ποίησης.
Federico Garcia Lorca (1898-1936)
Νανούρισμα για τη νεκρή Μερσέδες
Λευκή πριγκιποπούλα, του ποτέ
Κοιμήσου στη νυχτιά τη σκοτεινή
Κορμί και γη από χιόνι
Κοιμήσου την αυγή, κοιμήσου!
Η σκέψη σου είναι χιόνι που κύλησε
στην ατέλειωτη αποθέωση της λευκότητας,
η εικόνα σου αιώνιο κάψιμο
η καρδιά σου λευτερωμένο περιστέρι.
Η Αλεξία Πέννα παρουσιάζει και σχολιάζει απόσπασμα από "Το πιάνο του Σοπέν" του Cyprian Norwid.
Cyprian Kamill Norwid(1821-1833)
Το πιάνο του Σοπέν
III
Ήρθα σ’ Εσένα αυτές τις μέρες, Φρειδερίκο!
Που το χέρι σου…από την αλαβάστρινη
Ασπράδα του- και την ευγένεια – και τη χάρη –
Και τα κυματιστά αγγίσματα, ίδιο φτερό στρουθοκαμήλου -
(Το πιάνο του Σοπέν, μτφρ. Δ. Χουλιαράκης, Το Ροδακιό, Αθήνα, 2010)
Η Ζαχαρούλα Τζίνη διαβάζει και σχολιάζει το "Το γιασεμί" του Γιώργου Σεφέρη και ένα απόσπασμα από την "Σονάτα του σεληνόφωτος" του Γιάννη Ρίτσου αλλά και το δικό της ποίημα "Λευκή γραμμή".
Γιώργος Σεφέρης (1900-1971)
Το γιασεμί
Είτε βραδιάζει
είτε φέγγει
μένει λευκό
το γιασεμί
Γιάννης Ρίτσος (1909-1990)
Η Σονάτα του σεληνόφωτος
[...]
Άφησέ με να έρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε!
Είναι καλό το φεγγάρι, - δε θα φαίνεται
που άσπρισαν τα μαλλιά μου. Το φεγγάρι
θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου. Δε θα καταλάβεις.
Άφησέ με να έρθω μαζί σου.
[...]
Ζαχαρούλα Τζίνη
Λευκή γραμμή
Έχεις ανάγκη
να τραβήξεις μία λευκή γραμμή
να σπάσει η μαυρίλα
Να γίνει αδύναμη
να τσακιστεί
και το λευκό να λάμψει
Δύναμη κρυφή
αμόλυντη σαν του μωρού τη σκέψη
όπως η πρώτη μέρα της γέννησης του
όπως ο ουρανός ο καθαρός
όπως η μπουγάδα της νοικοκυράς
όπως του ανθρώπου η ψυχή
Ποιώ σημαίνει δημιουργώ
αχνή γραμμή
ζωγραφίζω
αγωνιώ
ασφυκτιώ
αναπνέω
αναγεννιέμαι
Υπάρχω
Η Μαρία Ζερβάκη διαβάζει και σχολιάζει "Το χιόνι" του Γιάννη Ρίτσου.
Γιάννης Ρίτσος
Το χιόνι
Το χιόνι είναι άσπρο, μαλακό σαν τελειωμένος έρωτας, -είπε.
Έπεσε απρόσμενα, τη νύχτα, μ’ όλη τη σοφή σιωπή του.
Το πρωί, λαμποκοπούσε ολόλευκη η εξαγνισμένη πολιτεία.
Μια παλιά στάμνα, πεταμένη στην αυλή, ήταν ένα άγαλμα.
Εκείνος ένοιωσε την κοφτερή ψυχρότητα του πάγου,
την απεραντοσύνη της λευκότητας, σαν άθλο του προσωπικό
μονάχα μια στιγμή ανησύχησε: μήπως και δεν του απόμενε
τίποτα πια θερμό να το παγώσει, μήπως και δεν ήταν
μια νίκη του χιονιού, μα απλώς μια ουδέτερη γαλήνη,
μια ελευθερία χωρίς αντίπαλο και δόξα.
Βγήκε λοιπόν αμήχανος στο δρόμο, κι όπως είδε το χιονάνθρωπο
που φτιάχναν τα παιδιά, πλησίασε και του ’βαλε
δυο σβηστά κάρβουνα για μάτια, χαμογέλασε αόριστα
κ’ έπαιξε χιονοπόλεμο μαζί τους ως τα’ απόγευμα.
Η Ματούλα Τσιούδα παρουσιάζει και σχολιάζει τους στίχους του Παύλου Παυλίδη "Λευκή καταιγίδα"