7η Συνάντηση (24/2/2021)

Federico Fellini, 8 1/2 (1963) Τέλος

Η Μαίρη Παπαδαντωνάκη μας παρουσιάζει τον Wilson Bentley, τον πρώτο που κατάφερε να φωτογραφίσει μια χιονονιφάδα.

Ο Νίκος Τσιούδας μας μεταφέρει σε μια άλλη εποχή με την χορογραφία Χορεύοντας στο σκοτάδι (Dancing in the Dark) με τους Fred Astaire and Cyd Charisse, από την μουσική ταινία του Vincente Minnelli “The Band Wagon” του 1953. Η μουσική και το τραγούδι των  Arthur Schwartz και Howard Dietz πρωτοπαρουσιάστηκε στο μιούζικαλ Broadway του 1931.

Ο Γιώργος Αποστολίδης προτείνει να αναζητήσουμε την λειτουργία του λευκού στα έργα του εικαστικού Σωτήρη Σόρογκα.

Ποιητική Σκυταλοδρομία

Συζήτηση πάνω στην άποψη του Ελύτη:

Η κατεργασία του λευκού μέρους της ψυχής είναι πιο σκληρή κι από του μαρμάρου.

Αναστοχασμός

4η Συνάντηση (3/2/2021)

 

Ludovico Einaudi, Elegy for the Arctic, 2016

Ο Ισίδωρος Γιαμπίλης διαβάζει και σχολιάζει ένα κείμενο του Αργύρη Χιόνη από τα "Παρά ένα δώδεκα μαγικά παραμύθια".

Αργύρης Χιόνης (1943-2011)

Παρά ένα δώδεκα μαγικά παραμύθια 

 X

Έπιανε το μολύβι να γράψει τις σκέψεις του. Το μολύβι χόρευε 

σαν τρελό ανάμεσα στα δάχτυλά του, το χαρτί αρνιόταν να 

λεκιαστεί, έδιωχνε από πάνω του ό,τι αυτός, με χίλια βάσανα, 

κατάφερνε να γράψει.

Γράφω το κενό, έλεγε απελπισμένος, γράφω το κενό και 

είμαι τόσο γεμάτος.

Χα χα, κάγχαζε το μολύβι,

χα χα, κάγχαζε το χαρτί,

χα χα, τόσο γεμάτος.

Θεέ μου, τι είν’ αυτή η έρημος, έλεγε απελπισμένος, τι είναι 

αυτή η άσπρη έρημος.

Δεν είμαι έρημος, έλεγε το χαρτί, είμ’ ένα φύλλο άσπρο

χαρτί, αλλά δεν θέλω να με κατοικήσουνε οι σκέψεις σου.

 

(Λεκτικά τοπία (1983) < Η φωνή της σιωπής 1966-2000)

Η Εύη Λαζαρίδου διαβάζει και σχολιάζει το ποίημα του Μίλτου Σαχτούρη "Η λειτουργία του άσπρου" και το "Εσύ μόνο το ξέρεις ..." του Μανόλη Αναγνωστάκη.

Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005)

Η λειτουργία του άσπρου

Ρίχνανε πρώτα τα σκοινιά

στις τέσσερις γωνιές

που ασπρίζανε τα τέσσερα τα πρόσωπα

χτυπούσανε τα χέρια

και προχωρούσαν απ’ τις τέσσερις γωνιές

και μάζευαν τα σύννεφα

έτσι έμενε το δάπεδο γυμνό

έπειτα άρχιζαν να περνούν οι μαύροι πετεινοί

ένας ένας

αφήνοντας ένα ρυάκι αίμα κόκκινο

σαν χάνονταν

ρολόγια αρχίζαν να πυροβολούνε άδικα

και σκότωναν στην τύχη

φεγγάρια ουρλιάζαν

προσφέρανε και εκρηχτικά τριαντάφυλλα

που σκάζαν και ματώνανε τα χέρια

η αγωνία

τα πρόσωπα σιγά-σιγά χάναν τα μάτια τους

τα φρύδια κι έπειτα το στόμα

τα δόντια και τα τσίνορα

γίνονταν κάτασπρα όπως και τα ρούχα τους

όπως και τ’ άσπρα δέντρα

όπως και το λιβάδι

όπως όλα

Άσπρα

(Παραλογαίς, 1948)

Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005)

Εσύ μόνο το ξέρεις ...

Η.

Εσύ μόνο το ξέρεις

Πώς χάνεσαι τώρα πώς βουλιάζεις

Μέσα στα ωραία χρόνια στ’ άσπρα πουκάμισα

Στ’ άσπρα χαμόγελα στ’ άσπρα καινούρια βιβλία

Εσύ μόνο το ξέρεις πώς βουλιάζεις

Μες στα καινούρια ρούχα στους φρέσκους δρόμους

Στα χειροκροτήματα όταν περνάς

Στους ευγενείς ψιθύρους που πληθαίνουν μπρος σου.

(«Πλήθος ενέδρες της ζωής παραμονεύαν την πτώση σου»).

Ενέδρες από χειροκροτήματα σαν κούφιες ριπές.

 (Η συνέχεια 3, 1962)

Η Παυλίνα Καζαντζίδου μας μιλά για το λευκό στην ζωγραφική μέσα από κάποια ενδεικτικά παραδείγματα και μας αποκαλύπτει δύο δικά της παλιότερα έργα, την Πικρή νοσταλγία  και Το λευκό νούφαρο.

Παυλίνα Καζαντζίδου, Το λευκό στην ζωγραφική

Πικρή  νοσταλγία

        Ένας θρήνος γι' αυτά που χάσαμε, για τα οράματα που έσβησαν, για τον πολιτισμό που χάθηκε και για εκείνον που δεν έρχεται.
        Μια τρίεδρη γωνία των τοίχων και του δαπέδου, ένα κίτρινο που βουίζει και ένα μπλε προσπαθούν να δώσουν αξία στη σύνθεση σχηματίζοντας μορφές λουλουδιών φυλλωμάτων, νερών, μια παραζάλη δύο βασικών χρωμάτων που έφτασαν σε μια υπερφυσική ηχηρότητα και θέλουν κάτι να μας πουν.  Όμως έρχεται το λευκό σεντόνι της γιαγιάς με τις μικρές εκλεχτές φουντίτσες, μπαίνει ανάμεσά τους, βρίσκεται μπροστά τους και με διάφορα παιχνιδίσματα σκιών παίζει ρόλο πρωταγωνιστικό, έχοντας στην αγκαλιά του ένα ανθέμιο και ένα μπαλούστρο από τα παλιά ιερά ερείπια που φύγανε, όταν διαπράχτηκε η εθνική αυτοκτονία.
        Τα ακροκέραμα σωριάζονταν, οι πόρτες γίνονταν καυσόξυλα, οι σιδεριές στο χυτήριο, οι  ερμήδες, οι άγγελοι των ακροκεράμων  τσακίζονταν πέφτοντας από ψηλά κι εμείς παρακαλούσαμε τους εργάτες να μας δώσουν μερικά ακροκέραμα και μας ρωτούσαν απορώντας τι θα τα κάνουμε και απαντούσαμε ότι θέλουμε να τα ζωγραφίσουμε, γλιτώνοντάς τα από τα χίλια κομμάτια που θα γίνονταν. Τότε υποψιάστηκαν ότι κάτι συμβαίνει, έτσι βρέθηκαν, όσα σώθηκαν, στο Μοναστηράκι και πουλήθηκαν ακριβά. 
        Αυτός ο πίνακας είναι το έργο της γενιάς μου, που γνωρίζει τη μαγεία του μύθου και την τραγωδία της γύμνιας, γιατί μέσα από το ταπεινό ακροκέραμο θα μπορούσαμε να ξαναβρούμε σχεδιασμένη αυθόρμητα την ιωνική αναλογία με περίσσια χάρη.
        Το ακροκέραμο αυτό είναι από την κατεδάφιση του αρχοντικού της Σοφίας Λασκαρίδου, της πρώτης σπουδάστριας της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.

Παυλίνα Καζαντζίδου, Φεβρουάριος 2021

Το λευκό νούφαρο

        Ένα τοπίο είναι το καθρέφτισμα της ατμόσφαιρας, όπου βρίσκεται βυθισμένη  η φύση, που εξελίσσεται αλλάζοντας χρώματα σύμφωνα με την ώρα και τις εποχές. Το ίδιο δέντρο που την αυγή φαίνεται πορτοκαλί, το μεσημέρι γίνεται πράσινο και μωβ το δειλινό.
        Θαυμάζω το μέτρο που υπάρχει στη φύση και καταλαβαίνω ότι αυτή η απλότητα είναι ο τελικός σκοπός της τέχνης.
        Όμως μέσα από αυτήν την απλότητα τα χρώματα σε προκαλούν, το κάθε ένα φαντάζει στα μάτια σα να έχει μια ζωή μυστηριακή, ξεχωριστή, που σε καλεί να την ανακαλύψεις και όταν τη βρεις, μπορεί να  σε  οδηγήσει σε μια σχεδόν υπερφυσική ηχηρότητα.
        Πάντα βλέπω τη φύση με έκπληξη και από τη στιγμή που μπαίνουν τα πρώτα χρώματα με τις λοξές αυτοδύναμες πινελιές πάνω στον καμβά, μπαίνω κι εγώ μέσα σε αυτήν τη μουσική αρμονία των παλλόμενων χρωμάτων και των λεπτών αρμονικών αποχρώσεων και παρακολουθώ υπομονετικά τη διαδοχή των διαφόρων παραλλαγών του φωτός, μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο με την τελευταία πινελιά. Ο άσπρος καμβάς προκαλεί με την έντονη λευκότητά του και δίνει τη δύναμη να εκφράσεις με χρώματα το όραμά σου, αλλά και οι λοξές  πινελιές, πως είναι η μια δίπλα στην άλλη, αφήνουν ανάμεσά τους μια υποψία της λευκότητάς του που ανυψώνει τα χρώματα και δίνει αξία σ’ αυτά.
        Το μπλε, το κίτρινο και λίγο πορτοκαλί προκαλούν όλη αυτή τη φασαρία, όμως ένα μικρό λευκό νούφαρο μέσα από τους ιριδισμούς του νερού δίνει την παρουσία του και γίνεται ο πρωταγωνιστής του έργου.

Παυλίνα Καζαντζίδου, Φεβρουάριος 2021

Η Μαίρη Παπαδαντωνάκη μας συστήνει την ζωγράφο Joan Mitchell (1925-1992) και μας μιλά για τον ρόλο του "λευκού" στην ζωγραφική της.